19 Yalıya Çıkma Nizamı

19 Yalıya Çıkma Nizamı 

Tanzimat devrine kadar, devlet erkânı ve ricali ve İstanbul âyanı ve kibarı, yazın, kendi mülkü olan veya kirayla tuttukları yalılara canlarının istediği zaman taşınamazlar ve mevsim sonu, keza canlarının istediği zaman şehirdeki konaklarına dönemezlerdi. 

Hükümet, herkesin o yaz Boğaziçi’nin hangi köyünde veya Haliç’in hangi tarafında oturacağını evvelden öğrenir, o yılın havalarına göre, nihayet bir gün yalılara göç müsaadesi çıkardı. Şehre dönüşte de aynı usul tatbik edilirdi. Bu izinler çıkmadan hiç kimse yerinden kıpırdayamazdı. 

Her yıl sayfiye mevsimi için, payitahtın sahillerini muhafazaya memur bostancıbaşı ağa tarafından Haliç ve Boğaziçi sahillerinin bir defteri tanzim edilirdi. 

“Bostancıbaşı defteri” denilen bu defterlerin sahifeleri altın yaldızdan çizgilerle dama tahtası gibi kutu kutu bölünmüştü; liman ağzında yalı köşkünden Eyüp’ün ötesinde Bahariye’ye, karşı tarafta Karaağaç’tan Rumelikavağı’na, Anadolu yakasında da Anadolukavağı’ndan Haydarpaşa’ya kadar yalı, ev, dükkân, kayıkhane, cami, mescit, iskele, bahçe, arsa ve ilh... ne varsa, sırasıyla her birine bir kare tahsis edilmişti; meskenlerin sahipleri, kirada ise sahipleriyle beraber kiracıları yazılırdı; örnek olarak, III. Selim zamanında Hicri 1206 yılında tanzim edilmiş bostancıbaşı defterinden birkaç satır okuyalım: “Beykoz iskelesi, yanında Mustafa’nın hanesi, yanında Hacızade Ahmed’in yalısı ve arsası, yanında Laz Hüseyin’in yalısı, yanında sabık İstanbul kadısı Hamamîzade Efendi’nin yalısı, yanında Merhabazade yalısı, yanında Odabaşızade’nin yalısı, yanında İmamzade Emin Efendi kullarının yalısı, yanında kireççi taifesinin odaları ve fırınları, yanında Sultaniye Bahçesi ve Bostancılar Ocağı, yanında Beyşehirli Yahya Bey kullarının yalısı, yanında İsmail Ağa kullarının köşkü ve kayıkhanesi, yanında İncir karyesi cami-i şerifi, yanında iskele...” Padişahlar, yazın saltanat kayığıyla deniz tenezzühüne çıktıklarında dümende bostancıbaşı dururdu; hünkâr merak edip “Şu yalı kimin?” diye sordu mu, bostancıbaşı önündeki defterden, “Falan kulunuzun yalısı, kiracısı filan kulunuz” diye okuyuverirdi. 

Yahut padişah defteri önünde bulundurur, merak ettiği yeri kendisi okuyup öğrenirdi. Tanzimat’tan sonra yalılara çıkmak için bu izin külfeti kalktı, fakat Meşrutiyet’e kadar bazı kayıtlar, şartlar devam etti. 

Mesela Abdülaziz zamanında, yazın Kadıköyü’nde oturan Şeyhülislam Turşucuzade Ahmed Muhtar Efendi, kendi kayığını beklemeyip halk arasında vapura binip Kadıköyü’ne geçtiği ve bu suretle “Yüksek makamının şerefini koruyamadığı” için azledilmişti. 

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Nice Aşk Yitirdim Ben, Yitirmenin Ne Olduğunu Biliyorum

Kışkırtıcı bir bakışıyla çılgına döndüğüm, bir dudak büküşüyle ağulu acılar çektiğim, kahkahalarıyla şenlenip gözyaşlarıyla kederlendiğim, bir tanrıça katına çıkartıp tapındığım, kutsal mabetlerinin sunaklarına hayatımı bir adak gibi bırakmayı arzuladığım, memelerinde, kasıklarında, kalçalarında, bacaklannda, boyunlarında adanmış topraklarda dolaşan bir sofu gibi vecd içinde kendimden geçerek dolaştığım, ayaklarına kapandığım, göğüslerinde ağladığım, saçının bir teline halel gelmesin diye fütursuzca ölüme yürüyeceğimi hissettiğim, bazen öldürmeyi şiddetle istediğim, onda yok olup onla var olduğum, bana her defasında aşkı, acıyı, sevinci, hayatı ve ölümü yeniden öğreten kadınlar yitirdim ben. Kızıl bir kor gibi örslerine bıraktığım ruhumu bazen sert darbelerle, bazen yumuşak dokunuşlarla şekillendiren, benden bir başka ben yaratan, onun her şeyi, babası, oğlu, kardeşi, kocası, sevgilisi olduğum, onu her şeyim yaptığım, varlığıyla her şeyin tadını, kokusunu, görüntüsünü değiştiren, sırad...
Devamı

Bayrampaşa’da Yerleşim

Bayrampaşa’da yerleşim 1927 yılında başladı. Bulgaristan’ın Filibe şehrinden göç eden insanların yerleştiği yer olan Bayrampaşa’da Velibey (Demirkapı), Ferhatpaşa ve Cicoz çiftlikleri kuruldu. 1950’lerde Makedonya’dan ve 1960’lı yıllarda Yugoslavya’dan göç eden insanlara barınma imkanı tanıyan ilçe, vatan caddesinin yapımı sırasında istimlak edilen bölge halkının sağmalcılara taşınarak nüfus yoğunluğu yaşandı. Eski adı Sağmalcılar olan ilçede 4. Murad’ın Sadrazamlarından Bayram Paşa’nın burada bir çiftlik sahibi olmasından dolayı bayrampaşa adını aldı. 1970’li yıllarda hızla kentleşen ilçe, sanayi; yedek parça, otomobil tamiri, kalıpçılık, elektrik elektronik parça üretimi, hırdavat alet üretimi, plastik döküm, soğuk demir işlemesi, talaşlı üretim, tekstil gibi alanlara yöneldi. Tarihi eserler bakımından da gelişmiş olan Bayrampaşa’da yer alan Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü hizmet binası olarak ayrılan Maltepe Askeri Hastanesi, 1827’de yaptırıldı.  Ferhat Paşa çiftliği 20.yy. başlar...
Devamı

HAYALLER KURMAK

HAYALLER KURMAK  • Düşlerimiz gökyüzüne astığımız yıldızlardır, gecemizi aydınlatır.  Eğer hayallerimiz olmazsa hayatımızın da bir amacı olmaz. Amaçsız bir hayat, sona erdiğinde ağzımızda tat bırakmayan bir yiyeceğe, küle dönmüş bir gazete sayfasının rüzgârda savrulmuş haline benzer, elimizde bize ve insanlığa bir şey kalmaz.  “ İnsanın aklı kendisine sınırlamalar getirilmesinden nefret eder, ” diyen şair, yazar ve devlet adamı Joseph Addison (1672–1719) mutlu bir hayat için, gereken üç şeyi şöyle sıralıyor:  1. Yapacak bir iş.  2. Sevecek bir eş. 3. Gerçekleştirilebilecek bir düş.  Hayallerdir bizleri canlı kılan; yeni sulanmış çiçeklerin başlarını yukarı kaldırması gibi dimdik ayakta kalmamızı hayallerimiz sağlar. Yenilenme fırsatları sunar bize, yeni hedefler belirleme, bunlar için uğraş verme, çabalama, harekete geçme…  İvme kazandırır yaşamın durağanlığına. Amacımız için uğraşmanın mutluluğu tüm ruhumuza yayılır o an farkında olsak da, olmasak da...
Devamı